Boşanma; usul ve yasaya uygun bir şekilde, geçerli bir evlilik akdi ile hayatlarını birleştiren bireylerin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda sayılan boşanma sebeplerine dayanılarak evlilik birliğinin mahkeme kararı sonlandırılması halidir.
Boşanma; tarafların sadece medeni durumları üzerinde değil aynı zamanda kişisel statüleri, ortak çocukların velayetleri, malvarlığı değerleri vb. gibi çeşitli mali ve kişisel unsurlar üzerinde sonuçları olan hukuki bir durumdur.
Boşanma sebepleri gerek Türk Medeni Kanunu’nda gerekse yargı içtihatlarında çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmaktadır. İlk sınıflandırma ise genel – özel boşanma sebebi şeklindedir.
GENEL – ÖZEL BOŞANMA SEBEBİ AYRIMI
Boşanma sebeplerini genel – özel olarak ayrılmasının sebebi boşanmak isteyen eşin Türk Medeni Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiş bir sebebe dayanması halinde ortaya çıkan bir ayrımdır. Sınırlı sayıda olan özel boşanma sebepleri evliliğe etkileri ve izlenecek usul bakımında kanun koyucu tarafından özel olarak düzenlenmiştir.
Örnek vermek gerekirse zina eden yani evlilik birliği içerisinde karşı cinsle cinsel ilişkiye girerek sadakat yükümlülüğünü ihlal eden eşe karşı TMK madde 161’ e dayanarak boşanma davası açılabilir. İlgili boşanma sebebi kanun koyucu tarafından özel olarak düzenlenmiş belli bir olgunu varlığı aranmış ve aldatılan eşin affına sonuç bağlanmış, mal rejimi tasfiyesinde aldatan eşin payının azaltılabileceği ayrı ayrı hükme bağlanmıştır.
Genel boşanma sebepleri açısından ise herhangi bir özel bir olgunun varlığı aranmamıştır. Örneğin uzun çalışma saatleri sebebi ile eşin evine vakit ayırmaması, sürekli kıskançlık göstermesi, çocuklarına ilgisiz davranması, cinsel ilişkiye girmekten kaçınması, gelir getirici bir işte çalışmayı reddederek aile birliğinin ihtiyaçlarını karşılamaması gibi binlerce sebep genel boşanma sebebi içinde değerlendirilebilir.
1-)Genel Boşanma Sebepleri (TMK md. 166)
- Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması (TMK md. 166/1)
- Anlaşmalı Boşanma (TMK md. 166/3)
- Ortak Hayatın Kurulamaması (TMK md. 166/4)
2-)Özel Boşanma Sebepleri
MUTLAK –NISBİ BOŞANMA SEBEBİ AYRIMI
Yukarıda açıklanan boşanma sebepleri etkileri bakımından ise mutlak ve nısbi olarak ikinci bir ayrıma tabi tutulur. Buna göre Medeni Kanunda sayılan boşanma nedenlerinin etkileri bakımından ikiye ayrılır;
(TERK, ZİNA, ANLAŞMALI BOŞANMA, HAYATA KAST, PEK KÖTÜ VEYA ONUR KIRICI DAVRANIŞ)
(SUÇ İŞLEME VE HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME, AKIL HASTALIĞI, EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI)
Medeni kanunun ve içtihat makamı kararlarından çıkan bu ayrımın temelinde davaya gören mahkemenin takdir hakkının sınırları ve ispatlanması gereken hususların varlığı yatar. Mutlak boşanma sebeplerinin varlığının ispatı halinde evlilik birliğinin temelinden sarsıldığının ayrıca araştırılmasına/ispatlanmasına gerek kalmayacaktır. Örnek ile açıklamak gerekirse kendisini öldürmeye teşebbüs eden karı/kocanın boşanma davasını TMK md. 162 ‘ye dayanarak açması halinde, eşinin kendisini öldürme kastını ispat ettiği durumda artık evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını ayrıca ispat etmesi gerekmeyecektir. Ancak eşinin haysiyetsiz hayat sürdüğünden bahisle TMK md. 163’e göre boşanma davası açan eşin ayrıca mevcut durum sebebi ile evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını ayrıca ispat etmesi gerekmektedir.
Eşlerden biri veya her ikisi boşanmaya karar vermeleri ile birlikte TMK’ de bulunan altı boşanma sebebinden en az biri ile mahkemeye başvurması gerekmektedir. Her bir boşanma sebebi kendi içinde özellik göstermekte ve dava sonunda hükmedilecek tazminat ve nafaka miktarlarına etki etmektedir.
Yazımızda sadece boşanma sebeplerinin ana hatları üzerinde durulmuş olup, sitemizde bulunan ‘AİLE HUKUKU’ bölümünde her bir boşanma sebebini ayrıntılı olarak görüntüleyebilirsiniz.
Av. Alper Şeref Güler
